Alergia na roztocze u dzieci – jak ją rozpoznać i skutecznie leczyć?

Alergia na roztocze u dzieci – jak ją rozpoznać i skutecznie leczyć?

Alergie wziewne stanowią coraz częściej występujący problem zdrowotny wśród dzieci. Uczulać mogą m.in. pyłki roślin, sierść zwierząt czy pleśnie, jednak alergenem, który uczula najczęściej jest roztocze kurzu domowego.^[1] Kontakt z nimi może powodować dokuczliwe objawy, a w niektórych przypadkach, na skutek tzw. marszu alergicznego, prowadzić do rozwoju astmy alergicznej. Jakie objawy wskazują na uczulenie na roztocze? Kiedy alergia jest najbardziej uciążliwa? I jak skutecznie ją leczyć?

Czym są roztocza i jak uczulają?

Roztocze kurzu domowego to mikroskopijne pajęczaki, które bytują głównie w pościeli, dywanach i tapicerowanych meblach. Żywią się złuszczonym naskórkiem ludzi i zwierząt. Źródłem alergii na roztocze są białka zawarte w ich odchodach. Substancja ta jest nieszkodliwa dla osób zdrowych, ale u osób uczulonych, których układ immunologiczny reaguje nadmiernie, może powodować charakterystyczne objawy:

 

katar alergiczny – wodnista wydzielina z nosa, częste kichanie, uczucie zatkanego nosa;

przewlekły kaszel – często nasilający się w nocy i nad ranem;

świąd i łzawienie oczu – przypominające objawy zapalenia spojówek;

świszczący oddech i uczucie duszności – szczególnie u dzieci, u których występuje astma alergiczna;

problemy ze snem – spowodowane uciążliwym kaszlem i niedrożnym nosem.

Alergia na roztocze kurzu domowego objawia się w sposób przewlekły, ponieważ alergeny te są obecne w mieszkaniach przez cały rok. Jednak na skutek częstszego przebywania w zamkniętych, ogrzewanych pomieszczeniach, największe nasilenie objawów alergii na roztocze na ogół obserwuje się w okresie jesienno-zimowym.^[2]

Wpływ alergii na roztocze na życie dzieci i rodziców

Alergia na roztocze może znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie zarówno dziecka, jak i jego rodziny. Uporczywy katar, przewlekły kaszel oraz trudności w oddychaniu mogą zakłócać sen, prowadząc do zmęczenia i rozdrażnienia. Objawy nierzadko nasilają się w nocy i nad ranem, gdy ekspozycja na roztocze (obecne w pościeli i materacach) jest największa.

Niedostateczna ilość snu może negatywnie wpływać na samopoczucie dziecka i obniżać jego koncentrację i efektywność nauki. Długotrwałe zmęczenie i rozdrażnienie mogą także niekorzystnie oddziaływać na jego relacje społeczne.

Skutki przewlekłego zmęczenia odczuwają również rodzice dzieci cierpiących na alergię. Dodatkowo częstsze wizyty u lekarza oraz konieczność stosowania leków przeciwalergicznych często wiążą się z wysokimi kosztami a konieczność regularnego, dokładnego sprzątania stanowi dla nich obciążenie czasowe.

Codzienność rodzin dzieci zmagających się z alergią na roztocze często utrudnia także problem alergii krzyżowych. Ze względu na podobieństwo białek alergenowych, u uczulonych dzieci może występować reakcja alergiczna na niektóre pokarmy. Wprowadzenie specjalistycznej diety staje się w takim wypadku kolejnym wyzwaniem, które dodatkowo wymaga reorganizacji codziennego funkcjonowania zarówno dziecka, jak i jego rodziny.

Sposoby leczenia alergii na roztocze u dzieci

Leczenie alergii na roztocze obejmuje kilka strategii, które pomagają łagodzić objawy i poprawiają jakość życia dziecka. Fundamentalne znaczenie ma minimalizowanie ekspozycji na roztocze poprzez regularne usuwanie kurzu domowego, stosowanie pokrowców antyalergicznych na materace i poduszki, częste pranie pościeli w wysokiej temperaturze oraz korzystanie z oczyszczaczy powietrza z filtrem HEPA.^[3]

W łagodzeniu objawów alergicznych pomocne są także środki doraźne, takie jak leki antyhistaminowe, glikokortykosteroidy donosowe czy leki rozszerzające oskrzela podawane w przypadku zaostrzeń.¹ Choć leki te skutecznie łagodzą dolegliwości, to jednak nie eliminują przyczyny alergii, a ich odstawienie często prowadzi do nawrotu objawów. Dodatkowo wiele z tych leków może powodować poważne skutki uboczne.

 

Jedyną metodą leczenia przyczyn alergii jest immunoterapia swoista, polegająca na stopniowym podawaniu alergenu w kontrolowanych dawkach, co prowadzi do złagodzenia reakcji alergicznych lub całkowitego wyleczenia.

 

Wyróżnia się dwa główne rodzaje immunoterapii alergenowej:

• Podskórna immunoterapia alergenowa – polega na podawaniu alergenu w postaci zastrzyków podskórnych, które wykonuje się w gabinecie lekarskim.
• Podjęzykowa immunoterapia swoista alergenowo – polega na podawaniu alergenu w postaci roztworu lub tabletek podjęzykowych. Terapia ta jest wygodniejsza w stosowaniu, ponieważ może być przyjmowana w domu. Wiąże się także z mniejszym ryzykiem działań niepożądanych w porównaniu do terapii podskórnej.¹ Objawy, które mogą się pojawić są zazwyczaj przejściowe i dotyczą miejscowo jamy ustnej i gardła i najczęściej ustępują po kilku lub kilkunastu kolejnych dawkach. 

Podjęzykowa immunoterapia swoista alergenowo to nieinwazyjna metoda leczenia, która nie narusza ciągłości skóry, błon śluzowych ani tkanek. Charakteryzuje się wysokim profilem bezpieczeństwa i jest dobrze tolerowana przez pacjentów. W porównaniu z klasyczną immunoterapią podskórną (SCIT) wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia poważnych ogólnoustrojowych działań niepożądanych.

Wielonarządowe oddziaływanie immunoterapii tłumaczy mechanizm wpływu szczepień alergenowych również na nieswoiste funkcje układu odpornościowego, komórki regulatorowe, komórki prezentujące alergen.[4] W tym kontekście szczególne ważne jest działanie prewencyjne immunoterapii zapobiegające rozwojowi nowych uczuleń i prewencji wystąpienia astmy oskrzelowej u chorych na alergiczny nieżyt nosa[5].

Jest to jedyna terapia, której efekty obserwuje się również po zakończeniu leczenia. Leczenie obejmuje zazwyczaj 3-5-letnie cykle immunoterapii, ale redukcję objawów alergii można zaobserwować już po kilku tygodniach stosowania.

Świadomy wybór najlepszej metody leczenia alergii na roztocze

Alergia na roztocze kurzu domowego to schorzenie, które może znacząco wpływać na zdrowie i codzienne życie dziecka. Właściwa diagnoza oraz odpowiednie leczenie pozwalają skutecznie kontrolować objawy i poprawić komfort życia małego pacjenta oraz jego rodziny. Warto skonsultować się ze specjalistą, aby dobrać optymalną metodę leczenia dostosowaną do indywidualnych potrzeb dziecka.  W gabinecie alergologa nie wahaj się zadawać pytań, żeby szczegółowo poznać wszystkie dostępne opcje terapeutyczne, ich skuteczność oraz ewentualne skutki uboczne. Świadoma decyzja to klucz do zapewnienia dziecku najlepszej możliwej opieki i poprawy jego jakości życia.

---

Bibliografia:

^[1] Aggarwal P, Senthilkumaran S. Dust Mite Allergy. 2023 Aug 8. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan.

^[2]  Piekarska B, Sybilski AJ, Krzych-Fałta E, Furmańczyk K, Jaworski S, Białoszewski AZ, Stankiewicz-Choroszucha BL, Kłak A, Lipiec A, Samoliński BK. Effect of indoor air quality on the development of rhinitis in an urban population in Poland. Allergy Asthma Proc. 2018 Nov 1;39(6): e71-e77.

^[3] Salina H, Farah DZ, Sakinah M, Baharudin A, House Dust Mite-Induced Allergic Rhinitis: Is Prevention an Option?, Curr Treat Options Allergy (2019) 6:338–349.

[4] Akdis CA, Akdis M. Mechanisms of allergen-specific immunotherapy and immune tolerance to allergens. World Allergy Organ J 2015; 8: 17.

[5] Varney VA, Gaga M, Frew AJ i wsp. Usefulness of immunotherapy in patients with severe summer hay fever uncontrolled by antiallergic drugs. BMJ 1991; 302: 265-69.